Abstract
Ko te putake o tenei tuhinga paetuarua, he whariki i nga korero papatipu i tipu motuhake i waenga i a Ngai-Tuhoe me te kereru o Te Urewera. E ai ki a Tuhoe, ko te kereru te tino manu ki a ratau, a, mai ano a Tuhoe e poipoi ana, e manaaki ana, e tiaki ana i tenei manu.
He maha nga kawenga puna korero a Tuhoe e whai panga ana ki te kereru. Otira, ko nga kohinga korero i whakakaotia mai ki tenei tuhinga, he korero tawhito, he korero maioha he korero hou, he korero mo te wairua o te manu arohaki a Tane. He hononga piripono to te manu nei te kereru ki nga whanau, hapu, me te iwi o Tuhoe. He hononga ki te whenua, ki nga wai maringi, ki nga wahi tapu me te ngaherehere o Te Urewera. Kia ki ake ai, ka noho te kereru hai kaitiaki mo nga whanau o Te Urewera, hai pupuri i te mauri me te mana o te taiao me te whenua e takoto nei. Ki a Tuhoe, he manu tapu, he manu rangatira, he manu whakaora, he manu wairua, he manu kura, he manu aroha.
I te wa i o tatau tipuna e pumau ana te ihi te wehi me te mana tiaki i te kereru. Kati i hua ake nga kohinga korero a Tuhoe mo te putakenga mai o te manu whakarei a Tane mo te kereru i mua noa atu i te taenga mai o te Pakeha. I te taunga mai o te Pakeha, kare i roa ka hangaia a ratau ture mo te kereru. No konei ka aukatia te kereru mo ake tonu atu. Ahakoa tonu, ko te patai, kei te ora tonu te kereru i raro i aua ture whakataunga? E ki ana a Tuhoe i enei ra, kua iti te kitea o te kereru i roto o Te Urewera.
Ka whakauru atu nei a Ngai-Tuhoe ki te ao hou, ko te whenua o Te Urewera te take nui kai mua i tona aroaro hai whakaruruhau, haumaru i tona mana motuhake. Ko te tumanako o nga tuku korero mo te kereru, he whakahou i o tatau whakaaro kia whai wahi ano ai a Ngai-Tuhoe ki te manaaki, tiaki, poipoi i te wairua me te mauri paeatea o te kereru o Te Urewera.
Ka whakairihia te reo ku o te manu tuku korero, o te manu tutei a Tane ki konei.
Date
2014
Rights
The Author
Publisher
Massey University
Description
He Kupu Whakamarama
E kare ma, kua uhia te korowai rahui (embargo) me te mana whakairo rangatira (Tuhoe intellectual property rights) ki nga taonga korero a Ngai-Tuhoe kei tenei tuhinga paetuarua. Ko enei kohinga korero ma nga whanau, hapu, iwi, noa iho o te tipuna nei o Tuhoe Potiki. Hai tuhono i nga uri whakaheke o Te Urewera ka whai whakaaro atu ki tenei tuhinga korero mo te kereru. I whakaritea, i whakaaetia, i whakaaro rawahia, ka whakatauria e nga pakeke o Tuhoe, e Te Komiti o Te Tuhoe Tuawhenua Trust me nga rangatira kaituku korero. Ka whakamanahia e te Komiti Matua, te Poari Whakatau Tikanga o Te Whare Wananga o Manawatu (Academic Board and Ethics Committee) me te Ahorangi kai arahi i tenei tuhinga paetuarua raua ko te kaituhi.
Kia tau nga manaakitanga me te aroha ki waenga i a tatau katoa.
